W tym przykładzie pobierzemy obrazy Debiana Server i zainstalujemy go w maszynie wirtualnej VirtualBox. Dodatkowo doinstalujemy proste i lekkie środowisko graficzne LXDE oraz środowisko programistyczne CodeBlocks, a także skonfigurujemy pewne dodatki.
A) Pobieranie Debiana
Debiana można pobrać z oficjalnego źródła, jest tam link do interesującej nas architektury. W tym przypadku pobieramy wersję i386 czyli PC 32 bity w postaci kilku obrazów DVD.
B) Tworzenie maszyny wirtualnej
Tworzymy nową maszynę wirtualną, 32bity 2GB pamięci, umieszczając ją w wybranym katalogu:
Wirtualny dysk twardy wystarczy jak na razie 8GB, dynamiczny, format VHD.
Możliwe, że na karcie Płyta główna trzeba będzie ręcznie zaznaczyć opcje I/P APIC
Kolejno wchodzimy w ustawienia nowej maszyny (Ctrl-S), gdzie możemy ustalić np ilość rdzeni procesora na np 2 co w zupełności wystarczy:
W sekcji Sieć ustawiamy tryb mostkowany:
Teraz w sekcji Pamięć, klikając w ikonkę CD, wczytujemy uprzednio pobrany obraz ISO płyty DVD z wersją instalacyjną Debiana:
Kiedy obraz ISO zostanie wczytany zatwierdzamy OK
C) Instalacja systemu Linux Debian (tylko konsola, bez grafiki)
Po uruchomieniu się instalatora wybieramy menu Install (instalacja w trybie tekstowym)
Kolejno wybieramy język (w tym przypadku Polski), następnie kraj Polska, układ klawiatury polski, czekamy chwilkę na załadowanie podstawowych plików instalatora.
Następny etap to ustalenie nazwy hosta. W sieci każde urządzenie powinno mieć swoją nazwę, nadajmy zatem myLinux (można to potem zmienić)
Kolejno nazwa domeny, nadajmy: mojafirma.msft
Teraz ustalamy hasło głównego administratora czyli użytkownika root (trzeba wpisać dwa razy):
Kolejny etap to utworzenie pierwszego użytkownika, niech nazywa się Jan Nowak
Musimy także ustalić dla niego nazwę logowania, niech to będzie jnowak (w większych systemach IT schemat nazewnictwa kont użytkowników wymaga bardzo starannego przemyślenia):
Teraz czas na konfigurację pamięci dyskowej. To gruby temat więc teraz tylko powiemy o podstawach. Dyski, w zależności od pojemności, moga mieć format MBR lub GPT. W naszym wypadku jest to MBR. Powoduje to konieczność utworzenia na dysku partycji. Jest to fizycznie wydzielona część dysku jaką możemy sformatować w wymaganym systemie plików. W naszym wypadku podzielimy ręcznie (jest też kreator) dysk na dwie partycje: podstawową dla systemu oraz logiczną (umieszczoną w rozszerzonej) dla pamięci wirtualnej (ang. swap). Pamięć wirtualna jest wymagane przez Linux zawsze warto taka partycje stworzyć.
Doskonałym programem do konfiguracji partycji jest GParted. Możemy także pobrać obraz ISO systemu GParted Live (na CD/DVD/pendrive) lub System Rescue CD. System taki umożliwia uruchomienie bez instalacji i np partycjonowanie dysku, naprawę systemu itp.
Wybieramy zatem nasz dysk (w tym wypadku mamy tylko jeden oznaczony SCSI3 ATA VBOX HARDISK
Wybieramy tworzenie nowej partycji:
Zaznaczamy wolną przestrzeń:
Tworzymy nowa partycję w tejże przestrzeni:
Określamy jej wielkość, może być 8GB, pozostałe miejsce będzie przeznaczone na partycję wymiany, czyli kasujemy wpis i wpisujemy 8 GB
Wybieramy partycję podstawową (logiczne umieszczone są na rozszerzonej):
Lokalizacja partycji to początek dysku:
Konfigurujemy jak niżej:
Formatujemy partycje w linuksowym systemie plików ext4, montujemy jako główny stystem plików
Gdy gotowe, wybieramy Zakończono ustawianie partycji.
Kolejny etap to utworzenie partycji wymiany, zaznaczamy pozostałą wolną przestrzeń
Wybieramy Utwórz nowa partycję, akceptujemy podany rozmiar:
Wybieramy Logiczna:
Jako typ wybieramy „przestrzeń wymiany”
Zatwierdzamy i kończymy ustawianie partycji:
Zatwierdzamy jeszcze zapis na dyskach
Teraz chwila upłynie na kopiowaniu i instalacji plików systemu operacyjnego Linux.
Kiedy pojawi się monit o skanowanie pozostałych płyt DVD dystrybucji można to zrobić. Należy w VirtualBox wczytać obraz ISO drugiej płyty:
W oknie jaki się pojawi wybieramy Dodaj
Wczytujemy obraz nr 2. Możliwe, że VirtualBox zgłosi monit o wymuszenie odmontowania aktualnego obrazu – zgadzamy się.
Wybieramy skanowanie:
Identycznie postępujemy z obrazem 3. Po skanowaniu obraz trzeba zamienić na numer 1 (pewnie znowu trzeba będzie zaakceptować wymuszenie odmontowania).
Teraz kolejna, dłuższa chwila na pobranie plików.
Jeśli pojawi się monit o udział w konkursie, wybieramy nie:
Teraz pojawia się opcja wyboru pakietów do instalacji, wybieramy jak niżej:
Czyli nie instalujemy środowiska graficznego oraz instalujemy serwer ssh czyli bezpieczna, szyfrowana, zdalna konsola.
Jesteśmy już przy końcu instalacji ale trzeba jeszcze ze zdecydować czy instalować manager rozruchu GRUB. Umożliwia on rozruch systemu przy różnych opcjach czy uruchamianie różnych systemów operacyjnych zainstalowanych na jednym komputerze (o ile takowe posiadamy).
Wybieramy dysk /dev/sda
Po przeładowaniu pojawia się okno konsoli. Należy podać login (jnowak lub root) i hasło:
Na już mamy podstawową instalację systemu Linux Debian. W tym momencie dobra praktyką będzie zatrzymanie maszyny wirtualnej (w Linux należy wydać polecenie poweroff) i spakowanie pliku wirtualnego dysku twardego maszyny do np archiwum 7ZIP oraz utworzenie migawki.
– Spakowanie dysku:
Przechodzimy do folderu z maszyną wirtualną i pakujemy plik dysku:
Tak utworzone archiwum należy zachować w innym katalogu niż katalog maszyny wirtualnej.
– Wykonanie migawki
W programie VirtualBox klikamy menu i wybieramy Migawki:
W oknie po prawej klikamy Take, wpisujemy nazwę migawki i opis. Przyda się gdy coś zepsujemy.
D) Instalacja dodatków gościa
Logujemy się na konto użytkownika jnowak i przełączymy się na konto root poniższym poleceniem:
> su –
(su i myślnik)
Trzeba podać hasło tegoż użytkownika.
Sprawdzamy czy jest dostęp do internetu:
> ping wp.pl
Najpierw instalujemy dodatki gościa (wersja ręczna z konsoli):
– wczytujemy obraz ISO z dodatkami:
menu Urządzenia/Zamontuj obraz płyty z dodatkami gościa…
– montujmy obraz w katalogu /mnt za pomocą polecenia
> mount -t auto /dev/sr0 /mnt
– przechodzimy do katalogu /mnt i uruchamiamy plik
> ./VBoxLinuxAdditions.run
– jeśli nie mamy możliwości uruchomienia z płyty CDkopiujemy ten plik na dysk np do katalogu /root
> cp VBoxLinuxAdditions.run /root
– przechodzimy do katalogu root i za pomocą polecenia
> chmod 555 VBox…run
zmieniamy parametry pliku pozwalając na jego uruchomienie, uruchamiamy wydając polecenie:
> ./VBoxLinuxAdditions.run
czyli uruchamiamy instalatora dodatków, załatwi on za nas wszystko. Po instalacji wymagany jest restart.
Z) Instalacja niezbędnego oprogramowania
Instalujemy jeszcze kilka przydatnych aplikacji oraz środowisko programistyczne:
> apt install mc htop build-essential gzip screen sudo vim
Jeśli pojawi się informacja o potrzebie zmiany nośnika DVD w napędzie wirtualnej maszyny
trzeba to wykonać z menu VirtualBoxa:
i dopiero wtedy można kontynuować instalację.
E) Instalacja i konfiguracja polecenia sudo
Polecenie sudo jest przeznaczone do celów administracyjnych. Umożliwia wykonywanie poleceń systemu Linux z uprawnieniami administratora czyli użytkownika root. Instalujemy zatem sudo (oczywiście z konta użytkownika root):
> apt install sudo
Kolejnym krokiem jest określenie kto i jak może używać tego polecenia. Wydajemy polecenie
> visudo
Pojawi się edytor pliku konfiguracyjnego. Aby umożliwić użytkownikowi jnowak zarządzanie systemem trzeba dodać go do tego pliku i ustalić mu odpowiednie paramatry.
E) Instalacja z repozytoriów internetowych
Jeśli podczas instalacji z DVD pojawią się błędy lub brak wymaganego oprogramowania można instalację przeprowadzić z Internetu
– instalujemy tekstowy manager plików: Midinght Commander
> apt install mc
– uruchamiamy go poleceniem mc i przechodzimy do katalogu /etc/apt
– edytujemy plik sources.list (klawisz F4 i wybieramy z menu domyślny edytor jako mc)
– w pliku wstawiamy znak komentarza # przed linie z repozytoriami CD/DVD i zmieniamy pozostałe linie:
Plik powinien zawierać:
#===================================================================
deb http://deb.debian.org/debian buster main
# deb cdrom:[Debian GNU/Linux 10.7.0 _Buster_ – Official amd64 DVD Binary-1 20201205-11:17]/ buster contrib main
#deb cdrom:[Debian GNU/Linux 10.7.0 _Buster_ – Official amd64 DVD Binary-1 20201205-11:17]/ buster contrib main
#deb cdrom:[Debian GNU/Linux 10.7.0 _Buster_ – Official amd64 DVD Binary-2 20201205-11:17]/ buster contrib main
#deb cdrom:[Debian GNU/Linux 10.7.0 _Buster_ – Official amd64 DVD Binary-3 20201205-11:17]/ buster contrib main
deb http://security.debian.org/debian-security buster/updates main contrib
deb-src http://security.debian.org/debian-security buster/updates main contrib
# buster-updates, previously known as ‚volatile’
# A network mirror was not selected during install. The following entries
# are provided as examples, but you should amend them as appropriate
# for your mirror of choice.
#
# deb http://deb.debian.org/debian/ buster-updates main contrib
# deb-src http://deb.debian.org/debian/ buster-updates main contrib
#===================================================================
– teraz wydajemy polecenie aktualizacja pakietów:
> apt update ; apt upgrade -y
– i kolejno możemy instalować już z repozytoriów internetowych:
> apt install mc htop build-essential gzip screen sudo vim
F) Instalacja tekstowego środowiska programistycznego IDE dla języka C i C++
Jest taki dość stary projekt WPE udostępniający tekstowe środowisko programistyczne C/C++. Możemy je instalować (oczywiście z konta root) poleceniem
> apt install xwpe
Środowisko uruchamiamy w terminalu poleceniem
> wpe
Wygląda identycznie jak stary, dobry Borland Turbo C++ dla DOS 🙂 Do pracy wymaga kompilatora np gcc g++ instalowanego z pakietem build-essental. Aby uruchomić IDE z wymiarami terminala 120×30 znaków wydajemy polecenie
> lxterminal –geometry=120×45 -e /usr/bin/wpe
Aby było prościej można napisać skrypt o zawartości:
Zapisać pod wybraną nazwą np wpe-start.sh i nadać uprawnienia do uruchomienia:
> chmod 555 wpe-start.sh
G) Instalacja prostego środowiska graficznego LXDE
Jeśli wybrano instalację systemu Linux bez środowiska graficznego, można dodać teraz dość proste ale przydatne LXDE. Zajmuje około 650 MB.
– logujemy się na konto root
– wydajemy polecenie
> apt update ; apt-upgrade -y
> apt install lxde-core
Po restarcie logujemy się już w oknach. Aby zmienić rozdzielczość:
W menu Openbox Configuration Manager dostosujemy wygląd ekranu, wielkość czcionek, motyw, kolory i inne.
F) Instalacje IDE Code::Blocks
Teraz czas na instalację środowiska programistycznego dla C i C++ o nazwie Code::Blocks. Na komputerze hosta uruchamiamy program terminala ssh np putty, mobaxterm czy inny i logujemy się po ssh na adres IP maszyny wirtualnej z Debianem. Aby to wykonać maszyna musi mieć sieć ustawioną w trybie mostkowana (Bridged). Jeśli teraz zmienimy ten tryb trzeba będzie maszynę wirtualną ponownie uruchomić. Sprawdzamy jaki adres ma nasz Linux poleceniem:
> ip address show
Przykładowo:
Z komputera hosta, za pomocą pytty logujemy się zdalnie do naszego Linuxa:
Jeśli pojawi się monit o klucz sesji klikamy TAK
Tutaj jednak nie zalogujemy się na root, tak domyślnie jest ustawiony serwer SSH. Zmienimy to później.
Teraz na komputerze hosta otwieramy stronę CodeBlocks i przechodzimy do sekcji download. Szukamy pozycji programu dla Linuxa np:
Do schowka kopiujemy link tego pliku. Przechodzimy do okna putty, i wydajemy polecenie wget wklejając ze schowka link (trzeba kliknąć prawym klawiszem myszki). Plik pobieramy na Linuxa. Znajduje się on w katalogu domowym aktualnie zalogowanego użytkownika czyli jnowak.
Tworzymy nowy katalog na rozpakowane pliki CodeBlocksa:
> mkdir tmp
Przenosimy pobrany plik do tegoż katalogu:
> mv codeblocks…. tmp
i przechodzimy do tego katalogu:
> cd tmp
Instalacja programu polega na:
– przejściu na konto root
> su –
– przejściu do katalogu /home/jnowak/tmp (tam jest pobrany plik) dekompresujemy plik:
> xz -d codeblocks…..
> tar -xvpf codeblocks….
– i kolejno instalujemy:
> dpkg -i *.deb
To wystarczy do instalacji CodeBlocks. Pliki instalatora jaki i pobrane archiwum można skasować.
CodeBlocks można także instalować z repozytorium:
> apt install codeblocks
Trzeba się jednak liczyć z tym, że nie będzie to najnowsza wersja.
G) Instalacja przeglądarki
Jeśli jest potrzebna przeglądarka internetowa, to instalujemy ją poleceniem
> apt-get install chromium
Zajmuje ona około 200MB.
H) Dodawanie pozycji do menu LXDE
Aby dodać pozycję do menu LXDE:
– idziemy do katalogu /usr/share/applications
– tam są pliki uruchamiające apliacje
– aby w menu pojawiło się nowa pozycja trzeba któryś z plików (z odpowiedniej kategorii) skopiować na nowa nazwę
– w sekcji Exec wpisać pełną ścieżkę do uruchamianego programu (może być ścieżka do skryptu, który coś nam uruchomi)
– taki plik można także skopiować na pulpit (katalog Desktop danego użytkownika)
przykład: dodajemy do menu Programowanie pozycje dla IDE WPE
– kopiujemy plik codeblocks.desktop na wpe.desktop pozostając w katalogu /usr/share/applications
– plik też można skopiować do katalogu Desktop wybranego użytkownika
– edytujemy nowy plik
– ustalamy w nim, w sekcji Exec ścieżkę do skryptu uruchamiającego WPE: np: /home/jnowak/wpe-ide.sh
plik:
skrypt wep-ide.sh:
Ponieważ kategoria jest Development to ikonka pojawi się w menu Programowanie:
Część pozycji menu (np z WINE) znajduje się w katalogu domowym użytkownika w ~/.local/share/applications. Przykładowo tu znajduje się wpis dla Borland C++ Builder (jak zwykle z nazwą kończąca się na „dekstop”):
X) Instalacja samby i konfiguracja wspólnego katalogu
https://linuxconfig.org/how-to-set-up-a-samba-server-on-debian-10-buster
Samba jest zestawem programów pozwalających udostępniać min systemowi Windows katalogu umieszczone na Linux. Najpierw instalujemy (z konta root oczywiście)
> apt install samba
Po instalacji pojawi się katalog konfiguracyjny /etc/samba, edytujemy w nim plik smb.conf dodając na końcu pliku wpis udostępniający wybrany katalog:
Nazwa w nawiasach [] to nazwa pod jaką zdalny system będzie widział nasz fizyczny katalog, a ten znajduje się w miejscu określanym przez wpis: path = …. Średniki to komentarze.
Plik zapisujemy i tworzymy katalog jaki chcemy udostępniać:
> mkdir /mnt/wszyscy
Nazwa katalogu i umiejscowienie dowolne ale nazwa katalogu musi być zgodna z wpisem path = …. Po utworzeniu katalogu trzeba mu dać uprawnienia do odczytu i zapisu:
> chmod 777 /mnt/wszyscy
Kolejny krok to przeładowanie demona samby:
> systemctl reload smb
Teraz sprawdzamy jaki adres ma nasz Linux:
> ip add sh
albo:
> ifconfig
Idziemy do Windows i otwieramy menu Uruchom (Windows-R), wpisujemy w nim adres naszego Linuxa i nazwę udostępnionego katalogu (ta w nawiasach kwadratowych z pliku konfiguracyjnego samby):
Jak wszystko jest skonfigurowane poprawnie otworzy się okno z zawartością zdalnego katalogu z Linuxa:
